Tsa-tsa’s leren maken

Wat zijn tsa-tsa’s ?
Een tsa-tsa is een klein kleitabletje ofwel offertabletje in het Tibetaans Boeddhisme. De vervaardiging van tsa-tsa’s zou de weg naar verlichting verkorten. Het wordt vervaardigd met behulp van een metalen mal met daarin de uitgeholde, omgekeerde afbeelding van een godheid of een heilig symbool. Voor voorbeelden van tsa-tsa’s zie: Meer lezen.

Hoe ben ik aan deze stempels gekomen?
De eerste aanraking met tsa-tsa’s was op een reis door Tibet.
Bij het Tashilunpo klooster in Shigatse zat bij de poort een tsa-tsa-maker waarbij we goed konden zien hoe hij dat deed en waar we te weten kwamen waar ze voor gebruikt werden. We hadden al eerder heel wat voorbeeldjes onderweg gezien op pelgrimsplaatsen, stoepa’s en boeddhistische tempels en waren gefascineerd door de schoonheid en de uitstraling van deze heilige objecten.
Tijdens het vervolg van de reis kon ik zelf een paar stempels aanschaffen met de bedoeling om zelf tsa-tsa’s te gaan maken.
In de loop van de tijd kwamen er steeds meer gelegenheden om tsa-tsa-stempels aan te schaffen zodat er nu een mooie verzameling is ontstaan. 

Vervaardiging
Tijdens het vervaardigingsproces wordt vochtige klei geperst in een mal van brons. Soms wordt de klei gemengd met kostbare metalen, edelstenen of de as van een hoge overleden Lama. Nadat deze tsa-tsa’s vervolgens zijn gedroogd en/of gebakken in een oven, kunnen ze ook worden  beschilderd.

Gebruik
De tsa-tsa’s worden als offerandes op bijzondere plaatsen neergelegd, zoals in heilige grotten, pelgrimsplaatsen en stoepa’s.  Ze kunnen ook als geluksbrenger worden gedragen. Tsa-tsa’s kunnen ook voor speciale gelegenheden worden gebruikt, zoals bijvoorbeeld geboortedagen, sterfgevallen of het bezoek van een belangrijke Lama.

Soms draagt een pelgrim een metalen mal bij zich en verzamelt hij bij het bereiken van een heilige plaats heilige klei om afbeeldingen mee te stempelen. Door daarbij de hele tijd mantra’s te reciteren terwijl de klei wordt gekneed, zouden een aantal tsa-tsa worden geproduceerd om ofwel achter te laten als offergaven of mee naar huis te nemen als relikwieën.

De productie van tsa-tsa wordt beschouwd als een verdienstelijke actie die een overvloedige dosis voorspoed genereert voor de maker, zijn gezin en de directe omgeving waar het werk plaatsvindt.

Soms blijft een pelgrim weken of maanden op een plaats en drukt hij een gunstig aantal afbeeldingen af. Deze beelden worden vervolgens als offergaven neergelegd op de richels van een stoepa, binnen stoepa-poorten, in een heilige grot, op nissen in gebedsmolens in de rondgang rondom een klooster, of in de holtes van stenen muren, de ‘mani walls’ met gebeden langs de route.

Er zijn meldingen van reizigers naar Tibet dat ze pelgrims aan de kant van beken zagen zitten en met metalen tsa-tsa-mallen op het water stampten, en in het stromende water heilige vormen drukten ten behoeve van alle wezens die in contact kwamen met dergelijke wateren.   

Lama Zopa over tsa-tsa’s

Lama Zopa legt uit dat de tsa-tsa de geest zuivert omdat de tsa-tsa de vorm van de Boeddha is. Iedere keer dat je naar een tsa-tsa kijkt is er sprake van onmetelijke verdiensten op het pad naar verlichting.

Lama Zopa:
“Er is een heel fijn bijzonder gevoel van respect elke keer dat je naar de tsa-tsa’s kijkt, omdat ze de vorm van Boeddha hebben, dus dit zuivert de geest en er is veel voordeel. Ongelofelijk!
Als je een huis hebt en ruimte hebt, moet je daar tsa-tsa’s neerzetten.”
“Als we bloemen, wierook, enzovoort offeren, creëren we een veel grotere verdienste dan alleen bij het zien van het schilderij of het beeld.
Vooral met Bodhicitta worden schatten aan verdiensten verzameld door offers en neerbuigingen [prosternaties] te maken. Het is dus logisch dat als we veel waterofferandes aanbieden, dit een ongelooflijke, ongelooflijke verdienste is. Wauw, wauw, wauw!
Normaal gesproken denken we: “Oh, het is maar water.” We realiseren ons niet hoe ongelooflijk de verdienste is. Wauw, wauw, wauw! De bankrente gaat op en neer, maar de verdienste gaat altijd omhoog en nooit omlaag. Er is hierbij geen inflatie en deflatie, zoals bij goud of de dollar.”
“Ook kun je de tsa-tsa’s aan centra geven voor studenten om op hun altaar te zetten, want het verkrijgen van heilige voorwerpen is niet gemakkelijk en beelden zijn erg duur.
Verf vooral de tsa-tsa’s goud, dan zijn ze mooi, dan verzamelen mensen de meest verbazingwekkende verdienste.
We creëren niet meer verdienste omdat de beelden van goud zijn gemaakt, maar mensen kunnen daardoor beter zien hoe kostbaar ze zijn.”

Tenslotte
Tsa-tsa-mallen worden tegenwoordig nog steeds gemaakt en het is een geruststellende gedachte dat ondanks alle pogingen om de boeddhistische cultuur in Tibet te verwestersen de eeuwenoude traditie van het maken van tsa-tsa’s nog steeds levend is en onverwoestbaar is gebleken!